zin: animo genoegen smaak voorliefde wens betekenis begrip gevoel gezindheid frase stemming


20.3.11

Jonge man in witte nis














als tenger kind uit de hemel gevallen
ingeëtst met levensangst

zijn trek over een smalle kam
waar troosttonen lokken
en wanhoop zuigt
naar de rust van diepe wouden

innerlijk prikken duizend distels
zijn hevig streven een wanklank
in een wrede wereld

hij schuurt is ongerieflijk
roept wakker schreeuwt hun nood
in die eeuw van haat en dood
geesten zwepen alom
klieven en keren om

*  *  *

in het duister van de belegerde stad
de naïeve vrijheid van het scheppen bewaard
een eiland in de hetze met
de schoonheid van geluidloze akkoorden

zijn nieuwtonendom heet brokkelig en saai
vrezen zij nog steeds de duivelse tritonus
van reine kwart tot bevrijde drieklank?

uitputtend zwemt hij aan de rand
stevent met taaie slagen
naar het midden - zijn doel
maakt tegen springtij geen kans

*  *  *

schrik heeft een opus uitgezweet
een woedend clavecimbel
tegen de monumentale pijpen
van de totale staat - het rijk
vanuit de hoogte bestookt

geliefde vernielde orgels
gieren door zijn hoofd
hij kan niet meer

*  *  *

na ijle a capella stemmen
galmt nu de leegte
het gas staat open
de angst verstikt

hoe hecht een oeuvre
van zesendertig jaren
in het teken van vrees

nog zingen jonge knapen:
zij zijn in vrede


“Want onze strijd is niet gericht tegen vlees en bloed, maar tegen de heerschappijen, de machten, de wereldheersers van de duisternis en de geesten van het kwaad in de hemelsferen” (Ef. 6,12)

“Hun afscheid wordt als onheil gerekend en hun heengaan als verderf,
maar zij zijn in vrede” (Wijsh. 3, 1-3)

“Het probleem van zijn aanstelling is inmiddels opgelost, daar Distler zelfmoord gepleegd heeft. Het gerucht gaat dat hij niet opgewassen was tegen het conflict tussen zijn christelijk-confessionele instelling en de van hem geëiste bekering tot het nationaalsocialisme. Heil Hitler!”


© lieve de vos
19 maart 2011


Beluister Hugo Distler :
Wie der Hirsch schreiet nach frischem Wasser, so schreiet, Gott, meine Seele zu dir. Meine Seele dürstet nach Gott, nach dem lebendigen Gott. Wann werde ich dahin kommen, dass ich Gottes Angesicht schaue?

9 opmerkingen:

  1. Hallo Lieve,
    Dit gedicht vind ik…boeiend. Het geeft me inblik in een wereld van spiritualiteit dat het mijne niet is. Het doet me meteen denken aan het (te) lijvige boek “Dood van een Non” van Maria Rosseels (dat ik ooit in “Politiek en Cultuur” wil voorstellen…
    Hoe zou dat komen dat, tot nog toe, niemand anders op dit gedicht reageerde?

    Zugabe: Die Übersetzung der (von Hugo Distler vorgetragene) Verse von Psalm 42 durch Rabbiner Samson Raphael Hirsch (1808-1888): „Wie ein Reh ohnmächtig hinauffschmachtet zu Wasser-Sprüngen, so schmachtet meine Seele, Gott, zu Dir. So dürstet meine Seele zu Gott, zum lebendigen Gott; wann werde ich wieder kommen und mich erblicken vor Gottes Angesicht!“ (Psalm 42, 2-3, urspr. deutsche Rechtschreibung beibehalten)

    Zonnige lentegroeten uit het naburige Lembeek,
    Nadja

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hallo Nadja,

    De reageerders zitten allen in het zonnetje... :-)

    Het gedicht zelf spreekt niet over geloof, maar dat moet wel een essentieel onderdeel geweest zijn van Distlers leven en werk. Om dit tot zijn recht te laten komen heb ik de naschriften toegevoegd: de eerste zin, van Paulus, werd op zijn uitvaart geciteerd, en in zijn afscheidsbrief drukte hij de wens uit dat de passage 'aber sie sind in Frieden' uit het Requiem van Schütz zou gezongen worden - wat ook gebeurd is, en wel door zijn jongenskoor (dat overigens zwaar onder de plak zat van de Hitlerjugend). Het moet een heel ambivalente en moeilijke tijd geweest zijn...

    Het Requiem van Schütz is trouwens zeer aangrijpend ("Nacket bin ich vom Mutterleibe kommen, nacket werde ich widerum dahin fahren"...) Ik heb het in mijn leven vele malen (mee)gezongen. Maar hier wou ik toch liever een werkje van Distler zelf aanhangen... Hij is origineel, en ook aangenaam om zingen.

    Hoe dan ook, laat ons nog een beetje profiteren van het mooie weer! ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Hoi Lieve,

    erg mooi gedicht dit. Ik heb het verschillende malen van voor tot achter gelezen en het blijft boeien. Groots werk!

    gr. Ron

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dank je Ron! Ik heb me weer een beetje bekeerd tot de 'langere' gedichten... ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Dankjewel Lieve,
    Zo verstond ik het ook dat je gedicht een bepaalde spiritualiteit en geloof als achtergrond heeft en dat het ,overigens zoals in het boek “Dood van een Non” ook, om een individu tegenover een totalitaire machtsstructuur gaat. In dat opzicht is je gedicht zeker geslaagd, de achtergrondinfo is er niet minder interessant om.
    Laat nu de lentezon maar schijnen (we waren zelfs tot op de Krekelenberg, (voorbij het Maasdalbos ) gaan wandelen (!)), maar dit moet niet verhinderen (“Ein Grund, kein Hindernis”) dat je ook van anderen lovende commentaren krijgt! Wat dhr Ron dus al gedaan heeft :)

    Nadja

    BeantwoordenVerwijderen
  6. "De Dood van een Non" heb ik nooit gelezen, maar ik vermoed wel dat het daar eerder om een persoonlijke gewetensstrijd gaat, en dat de totalitaire machtsstructuur er binnen de kerk zelf zit - of vergis ik me?
    Hier gold het een sluipend conflict met de wereldlijke overheid, in een reële oorlogssituatie - dat voor een zo kwetsbare persoonlijkheid slecht moest aflopen.
    Hoe dan ook: het dictatoriale heeft in alle tijden slachtoffers gemaakt en zal helaas wel nooit uit de wereld gaan...
    Hartelijke groet en dank voor je trouwe reacties!

    Lieve

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Jawel Lieve,
    Wij hebben elkaar begrepen. Je mist niets als je het boek van Maria Rosseels die “haar kap over de haag geworpen heeft” (Lach) en haar frustraties van zich af schreef niet gelezen hebt. Het maakte wel indruk op mij, daar ik als DDR Duitse een totaal areligieuze opvoeding kreeg en de katholieke achtergrond van Vlaanderen, weerspiegeld in de Vlaamse literatuur, mij intrigeert (Glimlach!).
    Zonnige lentegroeten,
    Nadja

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Inderdaad, dit is een groots werk. Met bewondering gelezen.

    Vooral de laatste twee delen doen me wat. Het gedicht is rauw, vooral het laatste deel geeft een ijzingwekkende stilte af. 'geliefde vernielde orgels' vind ik taalkundig erg mooi. De zinnen zijn apart, bevatten vreemde, originele bijeenkomsten van woorden.

    Dit gedicht moet je zeker koesteren.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Dank je Ruben, verheugt me dat het je bevalt!
    Vriendelijke groet.

    BeantwoordenVerwijderen